Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Niet alleen de collectie, maar ook de bibliotheek zelf is erfgoed. Het verhaal van Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience startte in 1481 met 41 boeken. Vandaag is het een van de belangrijkste erfgoedbibliotheken in Vlaanderen.

Het begin
In 1481 schonk stadsadvocaat Willem Pauwels 41 boeken aan de stad Antwerpen. Dit was de start van de Stadsbibliotheek in het stadhuis. Jammer genoeg ging de collectie in 1576 verloren door een brand tijdens de Spaanse Furie.

Groei van de collectie
De heropgebouwde Stadsbibliotheek kende met dank aan Christoffel Plantin een opvallende groei. Plantin en zijn opvolgers gaven van elk boek dat bij hen gedrukt werd een exemplaar aan de stad cadeau. Wanneer de Stadsbibliotheek in de vroege 17de eeuw versmolt met de bibliotheek van het bisschoppelijk seminarie groeit de collectie opnieuw. In 1609 maakte de toenmalige bibliothecaris Aubertus de eerste inventaris. Hij telde toen 356 werken.

Terug naar het stadhuis
De stad Antwerpen verhuisde de collectie in het midden van de 17de eeuw naar een van de leegstaande lokalen van de Beurs. Tegen het einde van die eeuw kon de bibliotheek terugkeren naar het stadhuis. Al viel daar het verhaal een tijd stil. In de volgende honderd jaren leek het alsof de collectie volledig vergeten was.

Nederlandse letterkunde
In 1805 werd de bibliotheek voor het eerst opengesteld voor publiek. De bibliotheekcollectie werd uitgebreid met boeken uit de École Centrale. In het midden van de 19de eeuw legde bibliothecaris Frans Hendrik Mertens de basis van de imposante collectie Nederlandse letterkunde van vandaag.

Verhuis en uitbreiding
In 1866 kreeg de Stadsbibliotheek gezelschap van de Volksboekerij. Vandaag is dit de Openbare Bibliotheek. Het stadhuis werd te klein en in 1883 verhuisden beide bibliotheken naar de Sodaliteit aan het Jezuïetenplein. Dat plein werd toen omgedoopt tot het Hendrik Conscienceplein.

Het duurt niet lang voordat er opnieuw plaatsgebrek is. In 1895 verhuisde de Volksboekerij naar de Blindestraat. In 1936 breidde de Stadsbibliotheek de Sodaliteit uit met een leeszaal en enkele magazijnen. Zestig jaar later volgde de tot nu toe laatste uitbreiding. De stadsbibliotheek reikte vanaf dat moment tot aan de Korte Nieuwstraat.

Een nieuwe naam
In 2008 werd de Stadsbibliotheek omgedoopt tot de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. En in 2011 werd de bibliotheek door de Vlaamse overheid erkend als erfgoedbibliotheek. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience is sinds 2008 ook partnerbibliotheek van de Vlaamse Erfgoedbibliotheken.